Gerrilla
Virginia López de Maturana
Historia Garaikidean doktorea UPV/EHUn
Bideoaren transkripzioa
Gerrilla
Gerrilla esaten zaio, batez ere, estatu bateko indar armatuekin harreman gutxi edo batere harremanik ez duten zibil armatuek osatutako borroka-milizia bati. Operazio taktikoak egiten dituzte etsai diren gerrilla baten aurka, armada baten aurka edo boteretik kendu nahi duten gobernu baten erakundeen aurka. Gerrillako kideak gerrillari bezala ezagutzen dira.
Taktika hau historiako une ezberdinetan erabili izan bada ere, gerrilla terminoak Espainiako Independentzia Gerran du jatorria (1808-1814), erregularrak ez ziren gudariek Iberiar penintsulako etsaien lurretan frantziar armadari aurre egin ziotenean. Izan ere, une horretatik aurrera, hitza hain ezaguna egin zen, non ingelesa, alemana, nederlandera edo italiera bezalako beste hizkuntza batzuek gerrilla termino bera erabili zuten borroka-estrategia hori adierazteko.
Geroago, karlistek erabili zuten teknika armada liberalaren aurka hainbat gatazka zibiletan, Espainian ondorioak eraginez XIX. mendeari geratzen zitzaionean. Eta baita Bigarren Mundu Gerran naziek inbaditu zituzten Europako hainbat herrialdetako erresistentzia-taldeek ere erabili zuten teknika hori, hala nola Frantzia, Italia, Holanda, Albania eta Jugoslaviak.
Hala ere, gerrilla mota horiek Latinoamerikan XX. mendean zehar garrantzia hartu zuten, hainbat askapen-mugimenduren beso armatu gisa, ideologikoki ezker iraultzailera eta komunismora bideratuak. Talde horietako askok ospea lortu zuten nazioartean, Gerra Hotzean (1947-1991) Estatu Batuek ordezkatzen zuten inperialismo kapitalistaren aurkako borrokarekin identifikatuta.
Teknika, kopuru eta –askotan– prestakuntza aldetik gutxiago izatearen ondorioz, gerrillek higadura-gerraren eredua erabiltzen dute borrokatzeko. Horren helburua da aurkari indartsuago baten aurkako borroka ireki eta zuzena ekiditea, hainbat tokitan ekintza azkar eta puntualak gauzatzean zentratuta, betiere isiltasun osoz abian jarrita. Kamuflatuta jarduten dute, ongi ezagutzen dituzten lurretan, baina armada erregular batentzako sarbide zaileko lurretan, horrela etsaiarekiko abantaila taktiko bat lortuz.
Bibliografia osagarria
- RE, Matteo (2012) “Cómo las guerrillas metropolitanas sudamericanas influenciaron en el terrorismo europeo: praxis organizativa y un lenguaje común”, REIB, 6 liburukia, 1 zk., (151-152 or.).
- RÍOS, Jerónimo eta AZCONA, José Manuel (koordinatzaileak): Historia de las guerrillas en América Latina, Madrid, Los libros de la Catarata.
- RIVAS, Pedro eta REY, Pablo (2021): “Islamismo, yihadismo y extrema izquierda en América Latina. ¿Hacia una teoría y una práctica islamizadas de la revolución?”, Araucaria, 23 (46), (215-237 or.).
- SERRANO, Secundino (2004): Maquis. Historia de la guerrilla antifranquista, Madrid, Temas de Hoy.
