Hezkuntza

Hezkuntza

Epe luzera, hezkuntza da terrorismoaren biktimak oroitzeko modurik onena.

Zer egin iragan zikin batekin? Auschwitzen ondoren, Alemaniak aurre egin behar izan zion gai horri, eta azkenean ondo konpondu zuten; desberdintasunak alde batera utzita, ETAren ondoren, guri ere eragiten digun gaia da.

Bigarren Mundu Gerraren ondorengo hamarkadak garapen ekonomikokoak eta ahaztera bideratuak izan ziren. Baina hirurogeita hamarreko hamarkadaren amaieratik, zer egin dute ondo alemaniarrek hezkuntza-arloan memoria-politiketan? Lau gauza funtsean.

Lehenengoa) Nazionalsozialismoa ikasketa-planetan sartzea. Espainiako hezkuntza-legerian terrorismoari buruzko aipamenak Alemaniako nazismoari buruzkoak baino askoz orokorragoak dira, baina fenomenoaren tratamenduari bide ematen diote, behintzat. Euskal hezkuntza-curriculumean, aldiz, erreferentzia horiek desagertu egin dira.

Bigarrena) Biktimen lekukotasunaren erabilera sistematizatzea hezkuntzan. Alemanian Ana Frank irakurtzen dute. Italian, Primo Levi… Aurrez aurreko lekukotasunen denbora amaitzen ari da. Hemen ere amaituko da nahiz eta urte asko geratzen diren, eta aprobetxatu egin behar da. María Jiménezen ikerketa baten arabera, ETArekiko erabateko gaitzespena nabarmen hazi da ikasleen artean, biktimen lekukotasuna entzun ondoren.

Hirugarrena) Kontzentrazio-esparruak bisitatzea. Dachau, Buchenwald, Mauthausen… Eskola-taldeei harrera egiteko azpiegiturak eta materialak dituzte. Bisita horiek, lekukotasunek bezala, ikasgelan ikas dezaketena baino gehiago markatzen dute. Espainian Terrorismoaren Biktimen Memoriala dugu, “public history” delakotik egindako gure museo-adibide bakanetako bat.

Laugarrena) Osasun-hesi bat ezartzea, gaizkia hutsaltzen duten ideologia baztertzaileak dituztenekin paktuak egitea ekiditeko. Alemanian argi daukate. Hemen, ez. Horren ondorioz, politikatik mezu antipedagogikoak zabaltzen dira: defizit kronikoa dugu zeinu bateko edo besteko totalitarismoen deslegitimazioan.

Terrorismoa tratamendu transbertsala jasotzen duen fenomenoa da, hainbat irakasgaitan. Baina lehenik eta behin, izen propioa duten hezkuntza-curriculumetan jasota geratu behar da, lekukotasunak eta esparruen bisitak sustatu behar dira, eta haien gaitzespena eskatu behar da. Helburua ez da soilik gure iragan zikina hobeto ezagutzea; balio demokratikoak eraikitzea, pentsamendu kritikoa sustatzea eta aniztasunarekiko errespetua sustatzea da.