Txibato
Teo Santos
Ertzain ohia eta polizia-ikerketan aditua
Bideoaren transkripzioa
Txibato
Txibatoak honako hau esan nahi du gaztelaniaz: es alguien que se va de la mui, largando a la pasma para coronar el trinque.
Kartzelako argot baldarretik dator, salatariaren sinonimoa edo poliziaren konfiantzazko laguna. Bereak traizionatzen dituen pertsona da, beraz, gutxienez zitala da, eta, oro har, traizionatutako taldearen zigorra merezi du, eta sarritan exekutatu egiten da.
Erakunde kriminal guztiak, terroristak kasu, txibatoak edo beren ustez txibatoak direnak desagerrarazten saiatzen dira. Salatzeagatik ahulak izatearen beldurrak in dubio pro chivato aplikatzera eramaten ditu: kausarekiko (edozein izanik ere) fideltasun-zalantzaren aurrean, salatu egin izanaren presuntzioa aplikatzen dute. Horrela, ETAk hainbat pertsona hil zituen, eta beste erakunde terrorista batzuek ere errugabeak hil zituzten susmo hutsagatik, badaezpada ere.
Bitxia da gizartearen iruditeriaren bilakaera, kriminalei informazioa ematen diena ere txibatotzat hartzen baita, beren ekintza salatzailearekin bizikidetza legitimoa urratzen dutelako, legezko arauez gain. Terroristen “salatariak” dira.
Bibliografia osagarria
- FREIRE, Jorge (2022): “Ontologia del chivato”, The Objective, uztailaren 24a.
- PÉREZ MONGUIÓ, José María. (2019): Del chivato al cooperador: el whistleblowing, Revista Vasca de Administración Pública. Herri-Arduralaritzako Euskal Aldizkaria, 115 zk., (343-375 or.).
- RAGUÉS i VALLÉS, Ramón (2006): ¿Héroes o traidores? La protección de los informantes internos (whistleblowers) como estrategia político-criminal, InDret Revista para el Análisis del Derecho, 3 zk.
